Прэс-рэліз на тэму Сусветнага дня без тытуню 31 мая 2022 года

У гэтым годзе Сусветнай арганізацыяй аховы здароўя Сусветны дзень без тытуню аб'яўлены пад дэвізам "Тытунь - пагроза нашаму навакольнаму асяроддзю". Гэты дэвіз звяртае нашу ўвагу на тую шкоду, якую тытунь наносіць экалогіі: падчас вырошчвання, вытворчасці, дастаўкі і ўтылізацыі.

Тытунёвая індустрыя штогод выкідвае ў атмасферу 84 мільёны тон вугляроду. Вытворчасць тытуню значна ўплывае на клімат і знішчае экасістэмы. Штогод тытунёвыя плантацыі патрабуюць усё больш землі - інтэнсіўная апрацоўка гэтай культуры вядзе да забруджвання і дэградацыі глебы, падзення ўраджайнасці. Для захавання аб'ёмаў вытворчасці ўводзяцца ў абарачэнне ўсё новыя і новыя землі. Штогод для вырошчвання тытуню знішчаецца каля 3, 5 мільёнаў гектараў земляў. Калі дапусціць, што ад адной запалкі прыкурваецца па дзве цыгарэты, то толькі для вытворчасці запалак патрабуецца штогод высякаць 9 мільёнаў дрэў.

Тытунёвая прамысловасць, штогадовы ўклад якой у выкіды парніковых газаў складае 84 мегатоны ў эквіваленце вуглякіслага газу, прыводзіць да змены клімату і зніжэння яго ўстойлівасці, марнуючы рэсурсы і наносячы шкоду экасістэмам. Гэта раўназначна запуску ў космас 280000 ракет.

Тытунёвы дым спрыяе падвышэнню ўзроўняў забруджвання паветра і ўтрымоўвае тры выгляду парніковых газаў: двухвокіс вугляроду, метан і аксіды азоту, якія забруджваюць навакольнае асяроддзе як усярэдзіне памяшканняў, так і звонку.

Тытунёвыя прадукты забруджваюць навакольнае асяроддзе. Большая частка ўсяго смецця - цыгарэтныя недакуркі. Іх знаходзяць на пляжах, на кветніках, газонах пад вокнамі жылых дамоў і нават у сусветным акіяне. Недакуркі ўтрымоўваюць у сабе атрутныя рэчывы, якія пранікаюць у глебу і ваду. Цыгарэтныя фільтры робяцца з палімерных матэрыялаў, якія не падлягаюць другаснай перапрацоўцы. Для прыкурвання выкарыстоўваюцца запалкі і запальніцы.

У агульнасусветным маштабе прыблізная вага адходаў, якія штогод утвараюцца ў выніку агульнага жыццёвага цыкла тытуню, складае каля 25 мільёнаў тон.

Штогод у навакольнае асяроддзе выкідваецца прыкладна 4,5 трыльёна цыгарэт, больш за 7 000 хімічных рэчываў, 70 з якіх з'яўляюцца вядомымі канцерогенамі.

Апытанні аб стылях паводзін у дачыненні да засмечвання паказалі, што каля 65% курцоў выкідваюць недакуркі неналежным чынам, забруджваючы тым самым асяроддзе свайго пасялення.

Сур'ёзную экалагічную праблему стварае ўтылізацыя картрыджаў і батарэй для электронных цыгарэт. Большасць пластмасавых картрыджаў для электронных цыгарэт не падлягаюць паўторнаму выкарыстанню ці перапрацоўцы і аказваюцца ў сцёкавых канавах, на вуліцах і ў вадаёмах. Неналежная ўтылізацыя гэтых вырабаў наносіць вялікую шкоду навакольнаму асяроддзю, паколькі яны складаюцца з біянераскладальных матэрыялаў, такіх як металічныя шпулькі, пластмасы, распыляльнікі, батарэі і чыпы мікракантролераў. Акрамя таго, многія вырабы з'яўляюцца аднаразовымі.

Картрыджы і ёмістасці для нікацінавай вадкасці аднаразовыя і таксама не падлягаюць перапрацоўцы. Такая сітуацыя выгадная вытворцу. За ўборку смецця, якое ўтвараецца пры курэнні, тытунёвыя карпарацыі не плацяць ні гроша. Гэта аплачваецца мясцовымі ўрадамі, а значыць, грашыма падаткаплацельшчыкаў. Толькі для пакавання цыгарэт патрабуецца велізарная колькасць кардона, пластыка, фальгі і клею. У сукупнасці з каробкамі і скрынямі, якія выкарыстоўваюцца пры транспарціроўцы, гэта дае 2 мільёны тон адходаў, не прыдатных да перапрацоўкі, штогод.

Тытунёвая эпідэмія з'яўляецца адной з найбольш сур'ёзных пагроз для здароўя насельніцтва, якія калі-небудзь узнікалі ў свеце: штогод ад яе гіне больш за 8 мільёнаў чалавек. Тытунь забівае амаль палову людзей, якія яго ўжываюць. Пасіўнае курэнне штогод становіцца прычынай заўчаснай смерці 1,2 мільёна чалавек нараўне з сардэчна-сасудзістымі і рэспіраторнымі захворваннямі.

Няма ніводнага органа, які б не пакутаваў ад гэтай звычкі. Усе формы ўжывання тытуню шкодзяць здароўю, і бясшкоднай дозы тытуню не існуе.

Найбольш распаўсюджанай формай ужывання тытуню ў свеце з'яўляецца курэнне цыгарэт. Да іншых відаў тытунёвых вырабаў адносяцца кальянны тытунь, цыгары, цыгарылы, самакрутачны тытунь, трубачны тытунь, бідзі і крэтэк інш.

Ужыванне кальяннага тытуню шкодзіць здароўю гэтак жа, як і курэнне цыгарэт. Тым не менш, часта спажыўцы дрэнна разумеюць ці недаацэньваюць шкоду курэння кальянаў.

Бяздымны тытунь выклікае моцную залежнасць і таксама шкодзіць здароўю. Ён утрымоўвае мноства канцэрагенаў, і яго ўжыванне павялічвае рызыку рака галаўнога мозгу, тканін шыі, горла, стрававода і ротавай паражніны (уключаючы рак мовы, вуснаў і дзёсен), а таксама розныя стаматалагічныя захворванні.

Электронныя сістэмы дастаўкі нікатыну (ЭСДН) і электронныя сістэмы дастаўкі прадуктаў, якія не з'яўляюцца нікатынам (ЭСДПН), вядомыя як «электронныя цыгарэты», уяўляюць сабою вырабы, у якіх падчас награвання вадкасці адбываецца фармаванне аэразоля, удыхальнага карыстачом. Аэразоль можа змяшчаць або не ўтрымліваць нікацін.

Асноўнымі па аб'ёме інгрэдыентамі напаўняльнікаў электронных цыгарэт з'яўляюцца прапіленгліколь з даданнем гліцэрыны ці без яго і араматызатары. Электронныя цыгарэты з'яўляюцца шкоднымі для здароўя і небяспечнымі вырабамі. Пры гэтым доўгатэрміновыя эфекты іх выкарыстання для самога спажыўца і навакольных пакуль да канца не вывучаны. Асабліва небяспечныя электронныя цыгарэты для дзяцей і падлеткаў. Нікацін выклікае вельмі моцную залежнасць, прычым асабліва ўразлівай да нікатыну з'яўляецца не да канца сфарміраваная цэнтральная нервовая сістэма, працэс фарміравання якой працягваецца прыблізна да 25-гадовага ўзросту.

Тытунь - гэта яд у любой форме. Не існуе ніводнага даследавання, які пацвярджае, што электронныя цыгарэты або прылады для награвання тытуню менш шкодныя для здароўя. Нікацін - таксін сам па сабе, акрамя таго, у электронных цыгарэтах яго канцэнтрацыя вышэй, што вядзе да хутчэйшага прывыкання. Дзеці і падлеткі, якія карысталіся электроннымі цыгарэтамі, у два разы часцей становяцца хранічнымі курцамі ў сталым узросце. Вадкасці для гэтых прылад утрымоўваюць іншыя хімічныя рэчывы, араматызатары і фарбавальнікі. Жавальны тытунь больш згубны для слізістых абалонак і ротавай паражніны, чым удыханне тытунёвага дыму.

Кошт спажывання тытуню і нікатыназмяшчальнай прадукцыі вельмі высокая: ва ўсім свеце траціцца 1,4 мільярда долараў у год на лячэнне хвароб, звязаных з курэннем.

Маштабы чалавечай і эканамічнай трагедыі, звязанай з ужываннем тытуню, шакуюць.

Найбуйнейшыя тытунёвыя кампаніі разам з астатнімі вытворцамі тытунёвых вырабаў усімі сіламі імкнуцца перашкодзіць распаўсюджванню інфармацыі аб шкодзе іх прадукцыі. Тытунёвыя карпарацыі марнуюць вялікія грошы на «грынвошынг» сваёй індустрыі. Яны скажаюць справаздачнасць, праводзяць гучныя рэкламныя кампаніі, прадстаўляючы сябе сацыяльна адказным вытворцам, фінансуюць экалагічныя праекты, прадстаўляюць сваю рэпутацыю і вырабы ў "зялёным камуфляжы", рэкламуючы іх як экалагічна бяспечныя.

Аднак члены СААЗ прымаюць рашучыя меры ў адказ: у 2003 г. аднагалосна прынялі Рамачную канвенцыю СААЗ па барацьбе супраць тытуню (РКБТ СААЗ). Да Канвенцыі, якая набыла моц у 2005 г., далучылася 182 краіны, у якіх у сукупнасці пражывае больш за 90% насельніцтва свету.

Абмежаванне ўжывання тытуню – неабходная ўмова дасягнення ўсіх Мэт устойлівага развіцця, нават тых, якія не звязаны напрамую з захаваннем здароўя насельніцтва.

З 23 мая стартуе рэспубліканская інфармацыйна-адукацыйная антытытунёвая інфармацыйна-адукацыйная акцыя "Беларусь супраць тытуню". У рамках акцыі праходзяць мерапрыемствы інфармацыйна-адукацыйнага характару і ў нашай вобласці для павышэння дасведчанасці насельніцтва аб небяспецы ўжывання тытуню, аб рэкамендаваных мерах, якія жыхары Брэстчыны могуць прыняць для рэалізацыі свайго права на здаровае жыццё і абарону здароўя будучых пакаленняў.

Пачніце дзейнічаць, адмоўцеся ад тытуню сёння! Падтрымайце тых, хто мае патрэбу ў дапамозе па адмове ад курэння!

 Інфармацыя падрыхтавана па матэрыялах Інтэрнэт-рэсурсаў урачом па медыцынскай прафілактыцы, загадчыкам аддзялення арганізацыйна-метадычнага забеспячэння аддзела грамадскага здароўя Стасевіч Г.С.